Bezpieczeństwo fitosanitarne jest bardzo ważnym lecz bardzo często pomijanym zagadnieniem. Przeciętny obywatel naszego kraju z pewnością zna takie instytucje jak Państwowa Inspekcja Sanitarna, zajmująca się przede wszystkim szeroko rozumianym zdrowiem ludzi, czy Państwowa Inspekcja Weterynaryjna, skupiająca się przede wszystkim za zdrowiu zwierząt. Ponadto te dwie instytucje w ostatnim czasie zyskały dodatkowy „rozgłos”, pierwsza dzięki pandemii koronawirusa, druga – ptasiej grypie czy ASF.
A co z bezpieczeństwem roślin? Otóż, tym zagadnieniem zajmuje się Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa (PIORiN). W ramach swoich kompetencji Inspekcja sprawuje nadzór nad bezpieczeństwem fitosanitarnym, zarówno na terenie Polski, jak i w przypadku wwozu lub wywozu roślin i produktów roślinnych na lub poza terytorium kraju czy państw członkowskich Unii Europejskiej. W oparciu o prawo międzynarodowe, w tym przede wszystkim unijne, oraz prawo krajowe, PIORiN sprawuje nadzór nad szeroko rozumianym zdrowiem roślin w naszym kraju.
Pracownicy Inspekcji przygotowują wytyczne dla producentów i dystrybutorów roślin i produktów roślinnych (np. palet), a także sprawują nadzór nad przestrzeganiem określonych w wytycznych norm i wymagań na każdym etapie produkcji czy dystrybucji. Inspekcja dysponuje siecią nowoczesnych laboratoriów, zatrudniających wykwalifikowanych specjalistów. Co do zasady, badania laboratoryjne realizowane przez pracowników PIORiN obejmują trzy główne działy.
- Pierwszy z nich obejmuje badanie roślin i produktów roślinnych w zakresie bakteriologii (choroby roślin i produktów roślinnych spowodowane przez bakterie), wirusologii (choroby roślin i produktów roślinnych spowodowanych przede wszystkim przez wirusy przez wirusy), nematologii, herbologii i entomologii (choroby roślin i produktów roślinnych spowodowane przez nicienie i owady) oraz mikologii (choroby roślin i produktów roślinnych spowodowane przez grzyby).
- Kolejny istotny dział badań dotyczy badania pozostałości środków ochrony roślin. Należy wiedzieć, że zastosowane między innymi podczas oprysków, środki ochrony roślin, mające na celu minimalizowanie ryzyka wystąpienia danej choroby roślin lub zmniejszenie podatności rośliny na szkodniki roślin, pozostawiają ślad, który następnie możliwy jest do wykrycia w laboratorium. Przekroczenie dozwolonego poziomu zawartości pozostałości środków ochrony roślin może prowadzić do postępowania mającego na celu ukaranie podmiotu odpowiedzianego.
- Trzecim działem badań wykonywanych w ramach działalności laboratoryjnej jest prowadzenie testów pod kątem wykrycia obecności modyfikacji genetycznych w materiale roślinnym.
Należy podkreślić, że w sytuacji w której Polska jest jednym z największych producentów jabłek, truskawek, marchwi czy pieczarek w UE, bezpieczeństwo fitosanitarne roślin i produktów roślinnych nabiera wymiernego znaczenia.